Θέματα Κατατακτηρίων Εξετάσεων Ψυχολογίας

Οι απαντήσεις χρειάζονταν να είναι ακριβείς και σύντομες, θα μπορούσαν να απαντηθούν σχεδόν επιγραμματικά. Είναι πάντα θετικό να εξηγεί κάποιος τον ορισμό μιας έννοιας με ένα παράδειγμα.

Η δεύτερη ενότητα των ερωτήσεων χρειαζόταν λίγη περισσότερη ανάπτυξη αλλά και πάλι εντός του πλαισίου της περιγραφής των διεργασιών.

Α.1. Ιστορικός ντετερμινισμός – Ψυχολογικές θεωρίες προσωπικότητας, σελ 46.

2. Αμοιβαίος/αμφίδρομος ντετερμινισμός: Ψυχολογικές θεωρίες προσωπικότητας – σελ. 354,355, 380, 501,515

3. Επιγενετική αρχή της ωρίμανσης: η ιδέα ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από μια σειρά σταδίων που εξαρτώνται από γενετικούς ή κληρονομικούς παράγοντες – Ψυχολογικές θεωρίες της προσωπικότητας, σελ. 230)

4. Σύμπλεγμα του Ιωνά: ο φόβος ότι η μεγιστοποίηση του δυναμικού μας θα μας οδηγήσει σε μια κατάσταση την οποία δεν θα μπορούμε να διαχειριστούμε – Ψυχολογικές θεωρίες της προσωπικότητας, σελ.367)

5. Υποθετικός φιναλισμός: η ιδέα ότι υπάρχει ένας φανταστικός ή δυνητικός στόχος που καθοδηγεί τη συμπεριφορά μας.

Β. Περιγραφή διεργασιών προσοχής και παρότρυνσης - κινήτρου στη μάθηση μέσω παρατήρησης – Ψυχολογικές θεωρίες της προσωπικότητας, κεφάλαιο 13, σελ 489-90.

Σύγχρονα συστήματα επιρροής ( διπλής κατεύθυνσης) και γενετικό μοντέλο επιρροής: ομοιότητες και διάφορες θεωρητικό, επιστημολογικό και μεθοδολογικό επίπεδο ως προς τη συμμόρφωσή και καινοτομία.

Από το σύγγραμμα Μειονοτική επιρροή και καινοτομία (Hewstone, Martin 2010), σελ 34-35. Χρειαζόταν αναφορά στη θεωρία συμφωνίας πηγής- θέσης και στα μοντέλα πλαισίου σύγκρισης και επεξεργασίας πηγής – πλαισίου.

Τα μοντέλα αυτά μπορείτε να τα διαβάσετε και από το σύγγραμμα Κοινωνική σκέψη, νόηση και συμπεριφορά (2010), σελ . 193-195, κεφάλαιο 4.

Ως γενετικό μοντέλο της μειονοτικής επιρροής ο Moscovici περιέγραψε την υπόθεση ότι μια ενεργή μειονότητα μπορεί να στρέψει την προσοχή πάνω της και να επιτείνει την κοινωνική σύγκρουση. Ο τρόπος με τον οποίο θα διαπραγματευτεί η μειονότητα τη σχέση της με τον πληθυσμό αλλά και την εξουσία θα κρίνει κατά πόσο θα επηρεάσει τις στάσεις και τη συμπεριφορά της πλειοψηφίας. Για ολοκληρωμένη ανάλυση συμβουλευτείτε το σύγγραμμα Κοινωνική ψυχολογία (Hogg,Vaughan, 2010, σελ. 330 -333).

Επίσης δείτε το σύγγραμμα Εισαγωγή στην Κοινωνική ψυχολογία, κεφάλαιο 4, σελ. 384-386.

Κανονιστική επιρροή και νόρμα αμοιβαιότητας. Πως ορίζονται και με ποιον/ ποιους τρόπους μπορεί να επηρεάζουν την προσαρμογή των εφήβων στο σχολείο

Από το κύριο σύγγραμμα Εισαγωγή στην ψυχολογία (Schacter et al), κεφάλαιο 12, σελ. 523-524, επίσης κεφάλαιο 10, σελ.451 έρευνα των Gardner&Steinberg, 2005). Καθώς η κανονιστική επιρροή αφορά στον τρόπο με τον οποίο παίρνουμε πληροφορίες από τους άλλους ανθρώπους σχετικά με την αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά και αν λάβουμε υπόψη μας τη σημασία που έχουν οι συνομήλικοι για τους εφήβους (τα γονεϊκά πρότυπα συχνά αμφισβητούνται), οι συναναστροφές μπορεί να επηρεάσουν τη συμμετοχή και την επίδοση στο σχολείο.

Να συζητήσετε τη συνεισφορά ενός πιθανού έκτου παράγοντα στο μοντέλο των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας σε σχέση με το διαπολιτισμικό πλαίσιο.

Από το κύριο σύγγραμμα Θεωρίες προσωπικότητας: έρευνα και εφαρμογές αντλούμε πληροφορίες από το κεφάλαιο 8 σελ. 374-376. Λαμβάνοντας υπόψη τα ερευνητικά δεδομένα και τις υποθέσεις που αναλύονται στις σελίδες 356-358 η απάντηση πρέπει να περιλαμβάνει ότι εμφανίζονται τουλάχιστον ορισμένοι παράγοντες συχνά στους διάφορους πολιτισμούς και τις γλωσσικές ομάδες ωστόσο σε πολλούς πολιτισμούς ενδέχεται οι άνθρωποι να μην αξιολογούνται με βάση τα χαρακτηριστικά τους καθώς σε κάθε πολιτισμό τα χαρακτηριστικά μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία και σε ορισμένους πολιτισμούς κάποια χαρακτηριστικά μπορεί να μην παρατηρούνται καν

Αναπτύξτε πώς επηρέασε ο Sir Francis Galton τη Σχολή του Λειτουργισμού.

Η απάντηση μπορεί να βρεθεί στη σελίδα 416 του συγγράμματος το Ιστορικό γίγνεσθαι της ψυχολογίας (Δαφέρμος, 2010), και σελ.340-341από το σύγγραμμα Εισαγωγή στην Ιστορία της Ψυχολογίας (Hergenhahn, 2005).

Να αναφέρετε πώς η θεωρία της κοινωνικής σύγκρισης συμβάλλει διατήρηση και την αλλαγή της κοινωνικής τάξης. Να αναφέρετε θεωρητικά και ερευνητικά παραδείγματα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Η απάντηση βρίσκεται Κοινωνική ψυχολογία, τόμος β', η παράδοση. Η θεωρία της κοινωνικής σύγκρισης εξηγεί με ποιο τρόπο δημιουργείται η κοινωνική διαστρωμάτωση που ενισχύεται από την κοινωνική συνοχή αλλά και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να αμφισβητηθούν ή και να κλονιστούν οι σχέσεις μεταξύ ανταγωνιστικών κοινωνικών ομάδων. Από το σχετικό σύγγραμμα ανατρ στις σελίδες 284 έως και 303. Το θέμα απαιτεί αναφορά και στα πειράματα των Tajfelκαι συνεργατών για τη σχέση της κοινωνικής ταυτότητας με την κοινωνική σύγκριση  

Να αναφέρετε τους ορισμούς – θεωρητικό πλαίσιο και το κλινικό – θεραπευτικό πλαίσιο εφαρμογής:

Α) προκατάληψη επεξεργασίας πληροφοριών: Ενδεικτικά η απάντηση από τη σελίδα 95 του Gutenberg

συγγράμματος Ψυχοπαθολογία (Kringetal, 2010), εκδ.

Β) προβολική υπόθεση: Ενδεικτικά η απάντηση από τη σελίδα 143 του συγγράμματος Ψυχοπαθολογία (Kringetal, 2010), εκδ. Gutenberg

Γ) πρότυπο μίμησης (Ενδεικτικά η απάντηση μπορεί να βρεθεί στις σελίδες 480-482 από το βιβλίο Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας, Schultz&Schultz (2017), εκδ. Πεδίο)

Δ) σύστημα ανταλλάξιμων αμοιβών (Ενδεικτικά η απάντηση μπορεί να βρεθεί στις σελίδες 463-464 από το βιβλίο Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας, Schultz&Schultz (2017), εκδ.Πεδίο)

ΘΕΜΑ. Να αναφέρετε συνοπτικά τους πέντε μεγάλους παράγοντες προσωπικότητας

Η απάντηση μπορεί να δοθεί ανατρέχοντας στις σελίδες 327- 328 από το βιβλίο Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας, Schultz&Schultz (2017), εκδ. Πεδίο.

Να αναφέρετε τα 4 είδη σφάλματος που ελαχιστοποιούν την ακρίβεια των δειγματοληπτικών ερευνών.

Το θέμα αυτό χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό δυσκολίας εφόσον προϋποθέτει βαθιά κατανόηση του συνόλου της ύλης καθώς επίσης και ικανότητα κριτικής σκέψης. Οι υποψήφιοι όφειλαν να συνδυάσουν ενότητες διάσπαρτες ώστε να συγκεντρώσουν τα 4 αυτά είδη μέσα από επανάληψη της ύλης και εκτενή συζήτηση.

Τα είδη αυτά είναι

Το σφάλμα τύπου Ι, δηλαδή η απόρριψη της μηδενικής υπόθεσης δοθέντος ότι είναι ορθή. Για παράδειγμα, ας φανταστούμε μια έρευνα 1000 ατόμων για την έγκριση μιας θεραπευτικής μεθόδου. Αν θέσουμε το ποσοστό του σφάλματος αυτού 1% τότε η έγκριση της μεθόδου (ως υπόθεση εργασίας, εναλλακτική) απαιτεί επιτυχία σε τουλάχιστον 991

άτομα. Αν θέσουμε το ποσοστό σφάλματος αυτού 5%, δηλαδή το αυξήσουμε, τότε η έγκριση της μεθόδου απαιτεί επιτυχία σε λιγότερα άτομα (ασφαλώς άνω των 950). Δηλαδή, χαρακτηρίζεται από μειωμένη ακρίβεια έναντι του οριοθετημένου ποσοστού 1%.

Το σφάλμα τύπου ΙΙ, δηλαδή η μη απόρριψη της μηδενικής υπόθεσης δοθέντος ότι είναι εσφαλμένη. Εδώ έχει σημαντικό ρόλο το μέγεθος του δείγματος καθώς μικρό μέγεθος αυξάνει το ποσοστό του σφάλματος αυτού και σίγουρα δεν προδιαθέτει ακρίβεια στο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα δεν θα εγκρίναμε τα αποτελέσματα μιας μεθόδου ακόμα και αν λειτουργούσε θεραπευτικά σε 20/20 άτομα. Τίθεται θέμα αξιοπιστίας και κατά συνέπεια εγκυρότητας.

Το τυχαίο σφάλμα μετρήσεων. Όσο μεγαλύτερο είναι τόσο μειώνεται η αξιοπιστία των μετρήσεων. Για παράδειγμα ένα όργανο όπως το θερμόμετρο το οποίο το ίδιο χρονικό πλαίσιο (συνθήκες περιβάλλοντος και οργανισμού) δίνει μετρήσεις με σημαντική απόκλιση μεταξύ τους.

Το συστηματικό σφάλμα μετρήσεων. Πρόκειται για την περίπτωση όπου ένα όργανο δίνει τιμές συστηματικά άνω ή συστηματικά κάτω της πραγματικής. Για παράδειγμα, μετράμε τον παράγοντα στρες με το μέγεθος εφίδρωσης του δέρματος (πρόκειται για την τεχνική Galvanic skin response). Αν οι μετρήσεις γίνουν σε χώρο με υψηλή θερμοκρασία τότε ένα μέρος της εφίδρωσης θα οφείλεται στον (διαμεσολαβητικό) παράγοντα θερμοκρασίας. Συνεπώς, μεγαλύτερη εφίδρωση θα οδηγήσει σε εσφαλμένη αποτίμηση της μεταβλητής στρες. Ένα άλλο καλό παράδειγμα είναι η απόφαση του/της δασκάλου/ας να δώσει 2 βαθμούς μεγαλύτερους στα τεστ επιδόσεων των μαθητών/μαθητριών ώστε να παρέχει κίνητρο. Οι βαθμοί έχουν συστηματικό σφάλμα και ως εκ τούτου δεν χαρακτηρίζονται από ακρίβεια.

Εισαγωγή στην Ψυχολογία

Να συγκρίνετε και να συζητήσετε με συντομία τις έννοιες της αυτοεξυπηρετούμενης μεροληψίας, του ναρκισσισμού και του ανεκδήλωτου εγωτισμού.

Ενδεικτικά, οι απαντήσειςαπό το κεφάλαιο 11- Προσωπικότητα, σελίδες 495-497 από το βιβλίο Εισαγωγή στην Ψυχολογία, (Schacteretal, 2012),εκδ.Gutenberg.

Ιστορία της Ψυχολογίας

Πώς επηρέασε το ρεύμα του λογικού θετικισμού το νέο συμπεριφορισμό;

Ενδεικτικά δείτε τις σελίδες 368-369, από το βιβλίο Το Ιστορικό γίγνεσθαι της Ψυχολογίας : Από τις μυθολογικές αντιλήψεις περί της ψυχής έως τη μετατροπή της ψυχολογίας σε ανεξάρτητη επιστήμη, Δαφέρμος (2010), εκδ. Gutenberg

Συμβουλευτική Ψυχολογία

Αναφερθείτε σε περιορισμούς της γνωσιακής- συμπεριφοριστικής προσέγγισης από μια πολυπολιτισμική άποψη

Ενδεικτικά δείτε τις σελίδες 448-451 από το βιβλίο Θεωρία και Πρακτική της Συμβουλευτικής και της Ψυχοθεραπείας, Corey, εκδοτικός όμιλος Ίων